Η ΜΟΥΣΙΚΗ ΤΟΥ ΠΥΘΑΓΟΡΑ

 
Τα μπλουζ δεν είναι αμερικανική μουσική επινόηση (ούτε και το Πυθαγόρειο Θεώρημα είναι επινόηση του Πυθαγόρα). Ήταν οι αφρικανοί σκλάβοι που έπαιζαν μπλουζ στην Αμερική - οι πρόγονοι αυτών των αφρικανών «μουσικών» χρησιμοποιούσαν, στην πρωτόγονη μουσική τους, τις ίδιες φυσικές νότες που «έπαιζαν» οι Κινέζοι, οι Ινδοί και οι αρχαίοι Έλληνες, χωρίς να έχουν την παραμικρή συνεννόηση για τις «μελωδίες» που απολάμβαναν.     

Η αρχέγονη μουσική δημιουργούσε ένα ευχάριστο αίσθημα - ο «μουσικός» ένιωθε την ψυχή του να αγαλλιάζει, χωρίς να σκέφτεται το πώς και το γιατί.

Ο πρώτος θνητός που προβληματίστηκε, πριν από 2.600 χρόνια, για ποιο λόγο συμβαίνει κάτι τέτοιο ήταν ο Πυθαγόρας από τη Σάμο. Δεν είχε μουσικές φιλοδοξίες. Όμως, ως φιλόσοφος και μέγας μαθηματικός (στον οποίο αποδόθηκε, το ήδη γνωστό πολύ πριν από αυτόν, ομώνυμο γεωμετρικό θεώρημα), συνειδητοποίησε ότι μόλις χτυπούσε μια χορδή σε συγκεκριμένες υποδιαιρέσεις του μήκους της, παράγονταν αυτές οι «μαγικές» φυσικές νότες. Ο δαιμόνιος μαθηματικός επινόησε μια σχέση που συνέδεε τις νότες με τους αριθμούς.
Οι αριθμοί -η ουσία των μαθηματικών- κυβερνούσαν, πλέον, τη μουσική: η αρμονία της ψυχής προέκυπτε μέσα από την αρμονία των αριθμών. Και η ψυχή ήταν μόνο ένα από τα ενδιαφέροντα του Πυθαγόρα.

Οι μαθητές του, οι Πυθαγόρειοι, ερμήνευαν -μέσα από τα μαθηματικά και ειδικά τους αριθμούς- την κρυφή τάξη του Σύμπαντος, και απέδιδαν στη μυστικιστική πυθαγόρεια οκτάβα την ενότητα όλων των δυνάμεων και των δραστηριοτήτων του φυσικού κόσμου (μια πρώιμη Θεωρία των Πάντων). Η «μουσική των σφαιρών» ήταν η μαθηματική ερμηνεία για τους ήχους που παράγονταν από την περιστροφή των πλανητών στο ουράνιο στερέωμα - όλα τα φαινόμενα αποδίδονταν σε συνδυασμούς παλλόμενων μικροσκοπικών χορδών, οι ταλαντώσεις των οποίων παρήγαν σωματίδια που αντιστοιχούσαν σε νότες (μια πρώιμη Θεωρία Χορδών).

Ο Πυθαγόρας είναι γνωστός σε όλους μας για το Πυθαγόρειο Θεώρημα -  ωστόσο, τόσο ο ίδιος όσο και οι ιδέες του συνιστούν -για τις θετικές επιστήμες και τη φιλοσοφία- κάτι πολύ πιο σημαντικό. Εγκαταστάθηκε στον Κρότωνα, την ελληνική αποικία στη Νότια Ιταλία, όπου ίδρυσε μια Φιλοσοφική Σχολή βασισμένη στα μαθηματικά. Η πυθαγόρεια αδελφότητα απαρτιζόταν από μαθηματικούς και αστρονόμους, οι οποίοι μελετούσαν τις ιερές σχέσεις ανάμεσα στους αριθμούς που βρίσκονται κρυμμένοι στη φαινομενική αταξία του φυσικού κόσμου. Πίστευαν στη μετεμψύχωση, ήταν χορτοφάγοι και θεωρούσαν ότι μόνο μέσα από τα μαθηματικά μπορούμε να φτάσουμε στην κατανόηση του Σύμπαντος.

Οι ιδέες των Πυθαγορείων επηρέασαν όλους τους μεταγενέστερους φιλόσοφους -τον Πλάτωνα, τον Σωκράτη, τον Αριστοτέλη- και έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην εξέλιξη των μαθηματικών και της φυσικής από την αρχαία Ελλάδα μέχρι τον Νεύτωνα και τον Αϊνστάιν.

Kitty Ferguson: Διακεκριμένη συγγραφέας ιστορικών και επιστημονικών βιογραφιών. Το ενδιαφέρον της εστιάζει σε έργα μαθηματικών, φυσικών και σημαντικών κοσμολόγων.